Nota Prévia: uma prevenção
Se o/a leitor/a não está familiarizado/a com a Língua Mirandesa, sugiro que, para facilitar a compreensão do texto, o leia a meia-voz. Se, mesmo assim, sentir qualquer dificuldade em compreender o sentido ou descobrir o significado de alguma palavra menos usual ou cuja grafia se afasta mais da portuguesa, não hesite em consultar o Vocabulário que pode encontrar no final do mesmo.
Breves notas sobre a grafia do Mirandês
Em Mirandês, não se pronuncia o som v, que é substituído pelo da letra b; usualmente, o prefixo des é substituído, consoante os casos, por ç ou z no início da palavra; para não se confundir com a contração da preposição a com o artigo definido o, que, em Mirandês, se escreve e lê al, o artigo definido o escreve-se l, mas lê-se também al; salvo raras exceções, os ditongos nasais ão e õe escrevem-se an e on; o m final das palavras portuguesas é, no Mirandês, substituído pela letra n; geralmente, o l inicial das palavras é substituído pelo dígrafo lh; já o dígrafo ch, em Mirandês, lê-se sempre tch; talvez por, inicialmente, ser apenas uma língua falada, o Mirandês tende a contrair os pronomes, artigos, preposições e as conjunções com as palavras seguintes, quando estas são iniciadas por vogal.
Ls trés Reis Magos
D’algũas cousas de la bida de las pessonas d’antigamente inda me lhembra bien. Mas hai outras que, se bos las stou a cuontar, ye porque miu armano Eimílio i ls mius amigos, l porsor i anspetor Sarafin Afonso i l anfermeiro Zé Luís Quinteiro, me las lhembrórun. Tengo, aton, que l’agradecer a todos trés, cumo tamien inda a Delaide Monteiro, porsora, scritora i pintora, mie amiga i inda mie pariente, pula sugestion que me dou.
Nun die uito de maio de l final de ls anhos quarenta de l seclo passado, inda you nin era nacido, purmanhana, l tiu Zé Luís Pero, sou cunhado, l tiu Joquin Quintanilha, coincido inda por mais dues alcunhas – Grifo i Faquito –, i l tiu Joan Prieto, mais coincido por Mantano, bezino daquel, alhá se bótan a camino de Malhadas pa todos juntos íren a la feira. Ye que niun deilhes era de ls que, cumo, bien anhos apuis, dirie Lázaro Chic’Albino, s’alhebantaba “ao romper das duas da tarde”.
Tiu Faquito, un de ls homes de l meio de la scaleirica de ls Quintanilhas, era l mais pequeinho de todos eilhes. Quando nuobos, bários deilhes éran buonos dançadores. Nun admira que, tanto eilhes, cumo sou cunhado Zé Luís Pero i inda outros moços fazíssen parte de ls pauliteiros d’Angueira. Mui çpachado, tiu Joquin era tan pándego, zanquieto i turbulento q’habie mesmo quien dezisse que fui, por bias de la ronha, qu’el nun medrou mais. Morando pula parte de baixo i quaije apegado a la eigreija, al sagrado i al semitério, mesmo al fondo i a la salida de l pobo caras a Caçareilhos, nin assi habie modo de deixar de ser cunsante era. Pa lhá dũa buiada de dues juntas de bacas, tenie tamien, nesse tiempo, ũa yeuga branca, qu’era tan grande que, an riba deilha i bendo-la de loinje, mal se daba por el. Mas, cula sue yeuga, alhá amanhou maneira de cumpensar ls zeiquelíbrios de la natureza. Assi, an riba deilha, podie i questumaba falar d’alto pa qualquiera un, mesmo pa l mais pintado.
Tiu Mantano, qu’era l home mais alto i mais fuorte de la família de ls Prietos i destes l trés, moraba mesmo a la frente de la casa de la scola, na quarta casa de bibir a cuntar de l cimo de l pobo, que ye cumo quien diç, na terceira abaixo de la de l tiu Zé Luís Pero. Tenendo muita proua i mesmo algũa sobérbia cula sue buiada, mas, subretodo, cul sou bui, anté admira cumo se cuntentaba cula sue burrica ruça. Ye qu’era tan pequeinha qu’el, an riba deilha, quaije arrastraba ls pies pul chano. Claro que, sendo cumo era, tenie que falar grabe.
Nin mui alto nin mi fuorte, tiu Zé Luís Pero era de statura mediana. Moraba ne l cimo de l pobo, porriba de la casa de la scola, na salida d’Angueira para Abelhanoso. Home ponderado, mas pándego, era perdido pulas cartas. Assi, nun passaba ũa tarde de deimingo sin s’agarrar al baralho i se botar a la jogatina – a jogar a la sueca ou al chincalhon – culs sous amigos na taberna de l senhor Zé Maria Morais, qu’inda era sou pariente i que, tal cumo sou pai, tenie benido tamien de Bal de Frades pa se casar cũa moça d’Angueira, adonde passou a bibir.
Bien anhos apuis de l eipisódio que bos bou a cuontar, nũa tarde de deimingo, quando stában a jogar a la sueca na taberna, l sou parceiro, que tenie las quatro filhas i l filho a bien dezir yá mais que criados, bira-se para el, pa ls outros dous jogadores i pa quien staba al redor deilhes a bé-los a jogar, i diç-le: “Oulha, las quatro sotas yá las çpachei! Agora, yá solo me falta çpachar l burro de palos!” Dezie-se inda que, de sulteiro, tiu Zé Luís era tamien danhado por saias, qu’ye cumo quien diç, por moças. Se serie fama ou porbeito ou, se bien calha ls dous, nun sei. Mas, oumenos, dessa fama nun se lhibraba el. I, cumo se questuma dezir, nun hai fumo sin lhume… I, pul que se bie i sabie, faltar-le fumo nun aparentaba el… Tamien el tenie dues juntas de bacas na sue buiada i ũa burra castanha, mansa, mas grande que nin ũa mula.
Tiu Faquito na sue yeuga branca, tiu Mantano na sue burra ruça i tiu Zé Luís Pero na sue burra castanha, alhá se bótan ls trés trintones a camino de Malhadas. Cumo se bei, las trés bestas éran al cuntrairo de la statura i de la eidade de ls sous duonhos. Cada qual an riba de la sue, tiu Faquito, qu’era l mais pequeinho i mais nuobo, parcie ser l maior; tiu Mantano, l mais bielho i qu’era l maior i s’arrimaba yá als quarenta, parcie ser l mais pequeinho; solo tiu Zé Luís Pero ye que cuntinaba a ser l de l meio. Nun fusse ser fuora de tiempo i nun íren a ber l Nino Jasus ne l presepe nin an riba de camelos, quien les bisse al loinje dirie que parcien ls Trés Reis Magos.
A caminho de Malhadas
Deixando pa trás San Sabastian, la Senhora, Cabeço Molhon, ls Milanos, Lhadron, Ourrieta Morena i Cabeça Gorda, ls sítios de l termo d’Angueira por donde passórun, nistantico, se ponírun na Tapada de l Coto, yá ne l termo de la Speciosa. Antes de chegáren al termo de Malhadas i cumo tenie que ser, inda passórun pul Salinar ne l termo de Zenízio. Tanto a la frente cumo al lhado deilhes, era praino i mais praino: a la squierda, l praino bai anté ls cabeços de la raia de Cicuiro i al cabeço de la Senhora de la Lhuç an Costantin; a la dreita bai anté la sierra de Mogadouro; i a la frente deilhes só dá para abistar alguns lhameiros i touças, i, subretodo, tierras de secadal: ũas cultibadas de trigo inda berde i outras d’arada bien castanhas.
Inda nun staba calor, mas tamien yá nun fazie friu. Assi, quando chegórun a Malhadas, las bestas nun stában cun friu niun.
Pul camino, la burrica de l tiu Mantano, cul peso del, solo a muito custo, fui abantando la yeuga de l tiu Joquin i la burra de l tiu Zé Luís. Nun era l causo deilhes, pus niun tenie mulas an casa, mas, mesmo de quien las tenie, quien s’astreberie a montar nũa deilhas? Ye que, sendo qualquiera ũa de pouca cunfiança i mais tonta que qualquiera burra, era mais fácel spantar-se i bien capaç d’atirar cul duonho al chano. Cumo, dessa beç, niun deilhes lhebaba qualquiera cria a la feira, dues horas apuis de salíren d’Angueira, cada qual cun sue tençon, stában yá ne l campo de la feira, a la squierda i apuis de l Posto de Malhadas.
Bendo l feitiu de cada qual deilhes, eimagino l que, pul camino i por bias de las ties i de la burra, l tiu Faquito nun le tenerá chagado la cabeça i la pacéncia a tiu Mantano.
Na feira
Apuis d’atáren la arreata als trampos dũa touça ou a algun frezno, quedando las bestas eilhi a selombra, alhá ban eilhes a la sue bida. Mal chégan al Toural, tiu Mantano ancamina-se pa las tiendas, l sítio adonde questumában andar mais las ties, a la precura dun çapateiro cun tençon de le cumprar ũas botas nuobas, de bezerro. Anquanto isso, ls dous cunhados quédan ne l Toural a ber la cria. Ye que tiu Zé Luís Pero iba a la feira cul fito d’ancuntrar ũa sobrana buona pa la cumprar.
Se stubíssemos a falar de gente, diriemos q’ũa sobrana serie cumo q’ũa mocica; se falássemos de burros, que serie cumo ũa burranca; i se falássemos de canhonas, que serie cumo ũa bazia. Mas, cumo stamos a falar de bacas, ũa sobrana, nun sendo yá ũa bitela, tamien inda nun ye bien ũa baca. Assi i todo, qualquiera bui que passasse por eilha serie bien capaç de se poner a cheirar-le la traseira i a alhebantar l çufino, arreganhar ls dientes, babar-se i spumar-se de la boca, botar-se a ourniar i, cumoquiera, inda a scarbar l chano culas patas delantreiras. Subretodo se, pula purmeira beç, la sobrana stubisse yá touronda.
La sobrana
Al passáren al lhado dũa baca i dũa bitela yá bien crecida, ambas a dues bien pimponas, pónen-se, anton, ambos a dous a oulhar pa la sobrana. Por trás deilhas, de pie, na borda, ancostado a la parede dũa cortina de la lhadeira, i a tener cunta deilhas, staba l duonho, un home inda nuobo. Mesmo al lhado del i a la frente deilhes, sentada nũa piedra, çtraída i çcuidada i a oulhar caras a las tiendas, staba la tie del, que, pa lhá de guapa, daba aires de ser inda mais nuoba qu’el. Scarranchada i culas piernas todas arreganhadas, culas calcicas cun que bino al mundo a la mostra – que de las outras, cumoquiera s’habie squecido deilhas an casa –, parcie mesmo que la paixarica ne l sou nial staba a assomar-se a eilhes. Si, paixarica, an beç de paixarona, pa que, por bias de la terminaçon, nun bá, pori, algun de bós cuidar ou dezir que sou de la mesma pinta de l tiu Grifo i, cumo el, cheno de ronha.
Ponendo-se a oulhar un pa l outro cũa risica, mas çfarçando cumo se nun tubíssun bido la moça naqueilhes porparos i donaire, pássan, anton, ambos a dous mesmo pula frente deilha. Sin dáren nas bistas i fingindo que mirában la cria, mas botando un uolho de sgueilha pa drento de la saia, ban apreciando l spetaclo.
Nun cunseguindo cuntener-se, diç, anton, tiu Faquito:
– Mas que rica sobrana, Zé Luís! Yá biste que guapa cabeleira eilha ten?
Claro que tiu Zé Luís Pero, que nun era çcuidado nestas cousas, habituado a andar als nials i a caçar páixaras an muitas bordas, nun le scapara nada. Mal serie que nun tubisse bido todo l que l’oufrecien a la bista i tenie mesmo a la frente de ls uolhos.
– De Malhadas nun dá jeito nin ten modo de ser. Dá aires de ser d’Infanç, Joquin.
– Oulha que me parece que yá la bie na feira de l Naso. Nun será mas ye de la Pruoba, Zé Luís?
– D’Infainç, de la Pruoba, d’Augas Bibas, de Palaçuolo ou donquiera que seia, tanto dá, Joquin! Oulha que nun ye nada desaires! Aton, cũa crencha tan bien pendada, cu’aqueilha risca mesmo al meio i toda dreitica!…
Pon-te eiqui q’hás de ber l castielho d’Outeiro
– Carai! Tenemos qu’ir a chamar a Mantano pa que tamien el benga a bé-la!
I alhá ban ambos a dous pa l lhado de las tiendas a tener cul tiu Mantano. Al chegáren a el, diç-le, anton, tiu Zé Luís:
– Ben eilhi cun nós, Joan! Agorica mesmo, bimos ũa sobrana mi guapa ne l Toural… Queremos saber tamien la tue oupenion, l que te parece deilha!
– Carai!… I que buona cabeleira ten! I biste-le la risca al meio toda tan bien feita?!… – acrecenta tiu Faquito.
Claro que, nun se fazendo rogado, tiu Mantano aceitou lhougo l cumbite:
– “Bamos lá, atão. Bem sabeis como gosto de ber uma sobrana bouuua!”
Coincendo tiu Mantano de ginjeira i nun fusse pori l home deilha perceber i mandar-le cerrar las piernas i la tie amouchar la páixara, diç-le tiu Zé Luís:
– Oulha que tenes que çfarçar bien, Joan! Bei solo de relhance i sin dar nas bistas, cumo quien nun quier la cousa! Nun bá, pori, l’home dar-se de cunta que stamos d’uolho neilha.
I, aton, alhá ban todos trés caras al Toural pa l outro lhado de la feira.
Mal chégan alhá, al ber aquel spetaclo, ye que tiu Mantano se dá de cunta de que sobrana stában eilhes a falar. Anton, ponendo-se a mirá-la, queda culs uolhos bidrados ne l rialeijo deilha. D’uolhos arregalados nin las subreceilhas nin las ceilhas le píscan. Inda para mais, stanca i pranta-se mesmo na frente de la duonha del. Quien le bisse dirie que, cumoquiera, starie antolhado ou, se calha, mesmo augado. I nun habie modo del tirar ls uolhos daqueilha parte deilha.

Bendo l que se staba a passar, l’home, todo çcunfiado, dá un safanon a la tie. Nun sfregante, eilha alhebanta-se i queda eilhi de pie…
>Bendo la cousa malparada i nun fússun, pori, armar algũa zaragata, mas nun se dando por achado, bai tiu Zé Luís pega ne l tiu Mantano pul braço, puxa por el i diç-le:
– Ala, bamos ambora, que se mos fai tarde, Joan!
Assi, indas que a muito custo, alhá cunsigue tirá-lo deilhi! Yá un cachico mais adelantre, bira-se, anton, par’el i diç-le:
– Joan, you nun te dixe para oulhares solo de relhance?! Yá biste l’ancrenca an que mos ibas metendo?! Quien te bisse dirie que la queries quemer culs uolhos! Parcie mesmo que nunca tenies bido un bicho daqueilhes! Carai, nun tenes eimenda! Oulha, cunseguiste qu’eilha te birasse las cuostas cumo quien diç: “Pon-te eiqui q’hás de ber l castielho d’Outeiro!” Fui-te bien feita! Quien te manda a ti ser tan guloso? Agora, chupa ne l dedo!…
Claro que, nesse tiempo, bondada ber un cachico de pierna dũa tie qu’era yá ũa fiesta. Eimaginai bós l que nun serie ber la páixara ne l nial, aquel spetaclo todo!… I, inda porriba, de grácia!
I diç-le inda tiu Faquito:
– Ah Joan, nun fússemos nós, dous homes fuortes i balientes, nun sei cumo te beries cul home deilha! Cumoquiera inda t’assujeitabas a lhebar uns safanones! Bá lá que nun deste cun home brabo i que stábamos nós eiqui pa te defender!…
A seguir a isso, dan ũa buolta pul Toural pa béren melhor mais cria. Yá pul final de la manhana, bótan-se ls trés anté la taberna – nun sei se a la de la tie Gabriela ou a la de la tie Ginja – pa queméren un muordo, cumoquiera la posta, i porbar l sou bino.
Ne l ampercípio de la tarde, l tiu Zé Luís Pero alhá trata daquilo que, desta beç, le lhebou a Malhadas. Algũas outras bezes era pa chegar ũa baca touronda al Bentuzelo ou al Augas Bibas, dous de ls mais guapos buis de l Posto i que, sigundo el dezie, éran de ls que raçában melhor. Mas, desta beç, fui mesmo a la feira para ber s’ancuntraba ũa sobrana buona, pa la cumprar. I, tenendo bido ũa, justou-la a un home de Malhadas. Ye que, cumo el questumaba dezir, “las bacas de Malhadas ráçan mui bien!”
Nun sei se por bias de l nome de la taberneira, dou-le l nome de Ginja a essa sobrana. I, nun s’arrependendo nada de la tener cumprado, la Ginja fizo parte de la sue buiada por mais de binte anhos. Pa lhá de nun se negar al trabalho i de ser mui spierta, era ũa baca que raçaba mui bien i nunca amobiu; tenendo grande amoije, daba bien lheite i criaba tamien mui buonos bitelos. Claro que habie de quedar cula raça deilha: ũa filha, la Laranja, qu’inda sobrana, sacou un prémio an Malhadas.
L Apolo a meio de la poboaçon de Malhadas
Nun sei quien tenerá sido, mas, cumoquiera fui algũa decendiente de la sobrana de la feira de Malhadas i de l sou home que, por se tener namorado del ou, pori, por bingáncia ou por pirraça, bien anhos apuis, raptou nun sei donde i, apuis de se serbir i de se cansar del, botou un bezerro an roupa de berano – que ye cumo quien diç, todo znudo – ne l meio de la poboaçon. Assi, seia de nuite ou de die, d’eimbierno ou de berano, faga friu ou calor, eilhi stá l probezico, antre dous jinelicos, todo l anho an pelote, a ber quien passa. Parece mintira, mas oulhai qu’inda nun houbo ũa alma caridosa que, oumenos ne l outonho, ne l eimbierno i na primabera – que, de berano, friu nun há de passar! –, le botasse ũa roupica ne l cuorpo. Naquel donairo i al zamparo, rejistindo a las geladas, al carambelo, a la niebe i al bento sieiro, alhá stá el, cerca de la panadarie, de ls restourantes i nó mui loinje de la eigreija de Malhadas. Pul die, cul cheiro de la quemida, cuitadico, alhá irá anganhando la fame. Mas, a la nuite, nun sei a que santa el se botará a rezar a ber se le dá algũa cousica de quemer pa tirar la barriga de misérias. Oulhai que ye perciso tener curaige pa l deixar eilhi naquel porparo!… Se, pori, nun acreditais an mi i qu’eilhi stá, botai-bos anté lhá pa l ber. Mas, para quien nun puoda ir a Malhadas, eiqui teneis l guapo retrato deste Apolo.

Este bezerro fai-me lhembrar un eipisódio an que, ne ls anhos oitenta de l seclo passado, stubo ambolbido un angenheiro de l’eiletrecidade, armano dun amigo miu.
Nũa tarde de maio q’houbo ũa trementa seguida dũa troniada mui fuorte, caiu un relhistro nun posto de la lhuç i zligou l’eiletrecidade. Tocou-le, anton, a Ourlando i a la sue eiquipa d’eiletrecistas tener qu’ir a tratar de la abaria i torná-la a ligar. Mas chubie que Dius la daba… Era tanta l’auga que quedórun molhados.
Yá quaije nuite, Ourlando chega a casa molhado que nin un pito. Antes de se botar a cenar, mete-se ne l quarto i ampeça a tirar la roupa pa se mudar. Anquanto sacaba i le daba roupa seca, la sue tie, ponendo-se a oulhar para el i nun le bendo las ciroulas nin ne l cuorpo del nin ne l chano, pregunta-le eilha toda spantada:
– E as cuecas, Orlando?!
Anton, oulhando pa l fondo de la barriga i bendo ls porparos an que staba, respunde-le el:
– Oh!… perdia-as, caramba!…
Ũa Tora
Yá que stamos por Malhadas, bou-bos inda a cuontar outros eipisódios que, sigundo me dezírun, se teneran passado puls anhos sessenta de l seclo passado.
Un rapaç de la Speciosa, que, por nun parcer bien acabado de todo, las pessonas cuidában ser simprico, nũa manhana de l’ampercípio de setiembre, bota-se, solico i a pie, a camino de Miranda.
Iba yá ne l meio de la poboaçon de Malhadas quando passa por el, d’automoble, un guarda de Samartino.
Aton, oulhando pula jinela i bendo quien era, pregunta-le l guarda:
– Q’andas por eiqui a fazer, Fonso?
– Pus bou-me anté Miranda!
– Aton, chube-te eiqui, home! Que you tamien bou anté lhá i te dou boleia.
I alhá bai Fonso, de carro legeiro i anté Miranda, cheno de proua i todo repimpado ne l assento de la frente.
Passados uns dies, Fonso bota-se anté la feira de l Arraial ne l Naso. Ne l die a seguir, bendo-lo alhá, na Speciosa, todo croco culs sous ócalos, mui bien pendado i porparado pa se botar anté al arraial de la fiesta de l Naso, un rapaç diç-le:
– Ah Fonso, tens uns ócalos mui guapos!
– Ah, pus tengo!… Oulha que buono denheiro me custórun!…
– Nun me digas, home!… Anton, quanto ye que deste por eilhes?
– Oulha, pus pedírun-me quatro malreis, mas you tanto regatei, tanto regatei, que les saquei por cinco!…
Claro que la cumbersa nun quedou por eiqui. Anton, deilhi a cachico, diç Fonso pa l outro rapaç:
– Sabes, trasdontonte, botei-me anté Miranda. Ah tu, i sabes ũa cousa?! De Malhadas a Miranda, ye tan pertico, tan pertico!… Oulha, ye mesmo un poulico!… Carai!, mas, de Miranda a Malhadas, ye cá ũa tora!…
Aton, l rapaç, todo spantado, mas cũa risica na boca, queda eilhi un cachico a oulhar para el.
Pus pregunto-bos you agora: sabeis qual la rezon de l spanto del? Pus nun ye d’admirar. Ye que, anquanto de Malhadas pa Miranda, ye quaije siempre a baixar, l camino de buolta ye siempre a chubir. I, cumo yá sabeis, pa Miranda, Fonso fui de boleia i d’automoble. Mas, na buolta pa Malhadas i anté la Speciosa, nun tubo la mesma suorte i tocou-le tener de bolber a pie.
Anton, dezi-me alhá agora bós: quien tenerá sido l mais simprico: Fonso ou l rapaç que se spantou cul qu’el dixo? Ye que, bien bistas las cousas, parece que Fonso, nun sendo nada néscio, tenerá antendido cun bien mais prefundidade l’eissencial de la Teoria de la Relatibidade, anquanto que l’outro, todo cumbencido de qu’el ye qu’era spierto, mas habituado a ber las cousas solo pula rama, ye que nun antendiu mesmo nada deilha. Si, que, nun bondando “dar-mos l friu cunsante la roupa”, Dius inda mos fai gastar mais ou menos tiempo pa correr ũa mesma çtáncia cunsante la belocidade que lhebarmos.
Bocabulairo \\ vocabulário
Abantar – conseguir acompanhar a passada \\ acauso – por acaso \\ adabinar – adivinhar \\ adregar – calhar \\ aire – ar \\ ajuntar-se – reunir-se \\ al – ao \\ alhá – lá \\ alhebantar – levantar \\ alredor – em redor \\ amanaça – ameaça \\ amentar – mencionar \\ amoije – úbere, tetas dos animais \\ amobir – abortar \\ amostrar – mostrar \\ amouchar – tapar o rosto \\ ampeçar – começar \\ ampercípio – princípio, início \\ ampregar – empregar, utilizar \\ amportar – interessar \\ ancostar/do – encostar/ado \\ ancuntrar – encontrar \\ andubíran – (forma do verbo andar) – andaram \\ anganhar – enganar \\ anquanto – enquanto \\ anho – ano \\ antender – entender \\ anterrumper – interromper \\ anton – então \\ apuis – após, depois \\ armano – irmão \\ arreata – corda de prender as bestas \\ arreganhado – aberto, deixando entrever o que está escondido \\ arriba – acima \\ arrimar/do – encostar/do \\ assi i todo – mesmo assim \\ barranca – desnível de terreno numa ou entre propridedades \\ beç – vez \\ belharaça – maluqueira \\ benga – (forma do verbo “benir”) venha \\ berano – verão \\ bezerro – (pele de) vitelo \\ bezino – vizinho \\ bino – vinho \\ bolber – regressar \\ bondar – bastar \\ bui/buiada – boi, touro/boiada \\ búltio – vulto \\ buntade – vontade \\ buolta – volta \\ cachico – bocadinho \\ calcicas – calcinhas \\ calhar – calar \\ caliente – quente \\ camino – caminho \\ capaç – capaz \\ carambelo – gelo \\ castielho – castelo \\ çcair – descair \\ çcansadico – descansadinho \\ crencha – penteado \\ çcuidar/do – descuidar/do \\ çcunfiar/ado – desconfiar/ado \\ ceilhas – pestanas \\ cerrar – fechar \\ çfarçar – disfarçar \\ çforrar-se – desforrar-se \\ cfrenciar – distinguir \\ chano – chão \\ chochico – tontinho \\ chubir – subir, montar \\ ciroulas – cuecas \\ coincer – conhecer \\ coraige – coragem \\ cortina – terra de cultivo toda murada \\ cumponer – arranjar \\ çpachado – despachado \\ çtáncia – distância \\ cumpanha – companhia \\ çtino – destino \\ çtraído – distraído \\ cũa – com uma \\ cu’el/eilha – com ele/com ela \\ çufino – focinho \\ cul/a – com o/a \\ cumoquiera – talvez \\ cuonta/r – conta/r \\ cunsante – consoante \\ dar aires – parecer \\ deimingo – domingo \\ deilha/es – dela, deles \\ del – dele \\ delantreira – dianteira, da frente \\ de-lei – como deve ser \\ desaires – feio \\ die – dia \\ Dius – Deus \\ donairo – andrajoso, mal vestido \\ dreito – direito \\ dũa – duma \\ eidade – idade \\ eimbierno – inverno \\ eilhi – ali \\ el – ele \\ ende – aí \\ fizo – (forma do verbo fazer) – fez \\ fondo – fundo \\ frauga – forja do ferreiro \\ frezno – freixo \\ friu – frio \\ fuora – fora \\ fusse na fita – fosse levado na conversa \\ grandura – tamanho \\ guapa – bonita \\ indas que – ainda que \\ Infanç – Ifanes \\ juízio – juizo \\ lhadeira – encosta \\ lheite – leite \\ lhembrar – lembrar \\ lhibrar – livrar \\ lhume – lume \\ malreis – mil reis \\ manhana – manhã \\ mano – mão \\ medrar – crescer \\ mi – muito, mim \\ mie/u – minha/meu \\ mirar – olhar \\ mos – nos \\ naide – ninguém \\ necidade – necessidade \\ nin – nem \\ Nino – Menino (Jesus) \\ ningũa/niũa/niun – nenhuma/nenhum \\ nistante – num instante \\ nó/nun – não \\ oufrecer – oferecer \\ ourniar – bramir do touro \\ pacéncia – paciência \\ palos (burro de…) – (burro de) paus, carta do baralho com o valor mais elevado no chincalhão de seis \\ pendado – penteado \\ pequeinho – pequeno \\ percisar – precisar \\ pie – pé \\ piedra – pedra \\ pobo/açon – povo, povoação \\ pori – talvez, por azar \\ porparar/o – preparar/o \\ prantar – plantar \\ precurar – procurar \\ presepe – presépio \\ proua – vaidade \\ pul/pula – pelo/pela \\ purmanhana – ao alvorecer \\ purmeiro – primeiro \\ pus/puis – pois \\ quaije – quase \\ qualquiera – qualquer \\ quedar – ficar \\ quemer – comer \\ quemun – comum \\ queto – quieto \\ quien – quem \\ quienquiera – quem quer, qualquer pessoa \\ rapaç – rapaz \\ relhance – relance \\ relhistro – relâmpago \\ respunder – responder \\ rezon – razão \\ rialeijo – realejo \\ riba – cima \\ ronha – malícia \\ ruça – branca \\ rugido – ruído, barulho \\ rumper – romper \\ salida – saída \\ sastifeito – satisfeito \\ safanon – safanão \\ scaleirica – escadinha \\ scapar – fugir \\ scarbar – esgravatar \\ selombra – sombra \\ senó – senão \\ sequiera – sequer \\
Para saber o significado de outras palavras, sugiro a consulta dos sítios, sobretudo, do primeiro:
http://www.mirandadodouro.com/dicionario/ https://student.dei.uc.pt/~crpires/tradutor/Tradutor.html
Caso queira visualizar algumas fotos aéreas de Angueira, sugiro a consulta do blogue:
http://portugalfotografiaaerea.blogspot.pt/2017/01/angueira.html
Se quiser saber a localização de alguns sítios do termo de Angueira, carregue no “link”:
www.openstreetmap.org/searchquery=Angueira%2C%20vimioso%2C%20portugal#map=12/
2 respostas para “La Sobrana”
António, a veracidade da estória tem umas nuances ligeiramente diferentes. O nome do protagonista, bem como a distância não foi de Malhadas mas sim da zona de Nª. Srª. do Naso. Todos sabemos que mesmo indo a pé a distância entre Malhadas e Miranda do Douro, é relativamente perto!
CurtirCurtir
Ola Emilio
Somos cunterraneos iou sou de S. Martino e num sei scribir mirandez. Daprandi a falar en pequerrico. Mas pol que iou tengo lido, ie dals textos que mas se arrima ao que iou deprendi a falar. Muito obrigado por mantener las nossa raizes.
Francisco Lucas
CurtirCurtir